65 PSPG

65 lat Samorządu Studentów Politechniki Gdańskiej – Parlament Studentów PG

Debata w Klubie Kwadratowa na Politechnice Gdańskiej 19-11-2022 roku g.16ta,

o samorządności studenckiej na przestrzeni pamięci i lat. Dziękuję Georgis Bogdanis i Jerzy Świniański ze Stowarzyszenia Absolwentów PG za zaproszenie do uczestnictwa w debacie. Rok 2022 jest rokiem , podczas którego Parlament Studentów Politechniki Gdańskiej (niegdyś Uczelniany Parlament Studentów SZSP czy ZSP PG) obchodzi swoje 65-lecie! To najstarszy samorząd studencki w Polsce, a o jego historii możesz przeczytać na stronie: https://65lat.sspg.pl/historia-pspg/ Uwaga początek i koniec relacji to fragment występu Leszka Makowieckiego (abs. Wydziału Okrętowego PG) w tym samym dniu. ………….19 listopada 2022 odbyło się Uroczyste Posiedzenie Parlamentu Studentów Politechniki Gdańskiej, podczas którego wysłuchać będzie można prezentacji dot. historii samorządności studenckiej w Polsce, Studenckiej Agencji Radiowej, Turystycznego Przeglądu Piosenki Studenckiej BAZUNA, czy dowiedzieć się więcej o Techno-Service a także o SZSP i ZSP. Pierwszy raz otworzono dyskusję na temat działań ZSP i Samorządu Studentów w latch 1982-1992 uznając ten czas za bardzo słabo udokumentowany, ale bardzo ważny jako okres transformacji ustrojowej. Muszę zaapelować do koleżanek i kolegów o włączenie się do udostepnienia materiałów w ramach Komisji Historycznej SAPG. Przypominam że materiałami są nagrania własnych wspomnień, lub wspomnienia spisane. COVID nie pomaga a wspomnienia znikają. Trochę szkoda że na tzw. niespodziankę czyli wieczorny bankiet z suto zastawionym stołem w piwnicy Klubu Kwadratowa niewielu absolwentów zostało. Całość uroczystości była publikowana „live” na facebook i jest pod adresem, uwaga ok 3 godziny: https://fb.watch/gX7wEELnE_/

Historia Parlamentu Studentów Politechniki Gdańskiej

Niegdyś Uczelniany Parlament Studentów ZSP, SZSP PG

Początki

Wszystko zaczęło się od pomysłu przywiezionego ze Szwecji przez Andrzeja Konopackiego. Zafascynowany możliwością wpływu na sprawy narodowe i państwowe szwedzkich kolegów, którzy wśród swoich organizacji posiadali odpowiedniki partii politycznych oraz własny parlament podejmujący dyskusje na istotne tematy, zachowując pełnię demokracji, postanowił podzielić się tą wiedzą z gdańskimi żakami. Pomysł został przyjęty z dużym entuzjazmem. Pierwsze kroki zmierzające do powołania parlamentu na Politechnice Gdańskiej podjęli Czesław Druet oraz Bogusław Sakowicz, którzy opracowali strukturę parlamentu oraz przedstawili prezydium projekt ordynacji wyborczej Uczelnianego Parlamentu Zrzeszenia Studentów Polskich. Preludium pierwszej sesji obrad był bezpłatny dodatek do 11. numeru dwutygodnika “Uwaga”, który ukazał się 9 listopada 1957. W książce pod redakcją M. Biziuka “Życie studenckie na Politechnice Gdańskiej” zamieszczono materiał opracowany przez Radę Uczelnianą ZSP PG. Pierwsza strona wygląda dość niewinnie: zwracają uwagę hasła i informacje dotyczące procedury, terminów i miejsca zapisów do ZSP, ale trzeba uczciwie przyznać, pozbawione natarczywej agitacyjności. Następnie podano aktualny skład Rady Uczelnianej. Skromnie, z boku szpalty, zaanonsowało się Studenckie Przedsiębiorstwo Wytwórczo – Usługowe zatrudniające w większości studentów, a dochody obracające na zapomogi i inne potrzebne rzeczy w czasie studiów. Wszystkie te informacje, wyjaśnienia, propozycje i zachęty skierowane zostały do 2096 członków ZSP na Politechnice Gdańskiej i to w myśl następujących założeń: ” (…) Sądzimy, że czytając te słowa pomyślisz chwilę o swoim Stypendialnym Losie. W jakich warunkach studiujesz, jakim systemem poznajesz świat, co jesz na obiad, jak mieszkasz, co będziesz robił po ukończeniu studiów, nie jest Ci chyba obojętne”.

Pierwsza sesja (Uczelnianego) Parlamentu Studentów Politechniki Gdańskiej

Listopadowe wybory do ZSP były jednocześnie wyborami do parlamentu. Były to pierwsze bezpośrednie, powszechne i równe wybory, odbywane tajnie. Posłami do parlamentu zostali kandydaci, którzy uzyskali największą liczbę głosów wg kolejności. 25 listopada 1957 w Auli Politechniki Gdańskiej odbyła się pierwsza sesja uczelnianego parlamentu ZSP. “Gaudemus igitur” rozpoczęło trwającą do dziś demokrację akademicką Warto przytoczyć fragment przemówienia inauguracyjnego ówczesnego rektora Politechniki Gdańskiej prof. Wacława Balcerskiego: “Oczekuję od parlamentu godnego i rzetelnego reprezentowania interesów studentów. Mam nadzieję, że parlament stanie się szkołą działania i spełni ważną rolę dydaktyczną – da umiejętność działania studentom i stanie się szkołą demokratycznego myślenia”. Pierwsza sesja trwała dwa dni, w trakcie których poruszono wiele różnorodnych problemów, jak np. budowę chodnika przy ul. Siedlickiej. Drugie obrady – 16 marca 1958 dotyczyły spraw ekonomicznych, tj. niedostatecznego wyżywienia w akademickich ośrodkach zdrowia, pozbawienia opieki świeżych absolwentów itp. Trzecia natomiast dotyczyła głównie tematyki przeciążenia programów nauki. Parlament zaczął funkcjonować na dobre.

Lata 60-te

“W tej kadencji mniej się mówiło, a więcej robiło”, tak o pierwszej kadencji lat 60 – tych mówił jej przewodniczący. Szczególną wagę przywiązywano wówczas do kwestii nauki, opracowano w tym czasie, m.in. program opieki nad studentami z pierwszego roku oraz zakres obowiązków opiekunów grupy, na którym wzorowały się inne uczelnie. Opracowana została również ankieta dotycząca obciążenia programowego studenta, stopnia trudności i przyczyn braku zrozumienia wykładów. Doceniając wkład pracy i poświęcenie kolegów i koleżanek UP ZSP PG wystąpił do władz uczelni o wynagradzanie najlepszych studentów. W czasie tym swoje początki miała również nagroda “Czerwonej Róży”. Lata 60–te to okres wzmożonego organizowania się studentów na PG (liczba zrzeszonych w organizacjach sięgała 89,5%), jak również pierwszych jubileuszy parlamentu, tj. V czy X lecie. Z okazji 5 – lecia Uczelnianego Parlamentu ZSP PG 22.IV 1963 zorganizowano nadzwyczajną jubileuszową sesję parlamentu, radio SAR nadało “Gaudeamus igitur”, zaś Jego Magnificencja Rektor prof. Kazimierz Kopecki wydał bankiet (z którym czekał ponad godzinę na swoich gości). Uczelniany Parlament zajmował się w ramach komisji kultury organizowaniem wydarzeń, tj. koncertów muzycznych, wystaw malarskich i fotograficznych czy przedstawień teatralnych. W okresie tym notuje się początki, m.in. słynnego „Kabaretu π” czy zespołu jazzowego Flamingo. Bardzo aktywnie działały wówczas kluby studenckie proponując żakom pełną gamę imprez muzycznych, plastycznych i teatralnych. Sztandarową imprezą PG były studenckie „Przetargi” (lata 1965 – 1970) obejmujące przegląd studenckich teatrów, kabaretów, konkursy plastyczne, fotograficzne, literackie, turnieje tańca i występy chórów. Kadencje lat 65/66 i 66/67 to okres działania parlamentu m.in. pod hasłem „Razem zaczynamy – razem kończymy studia”, co bywało trudne do spełnienia przy 6 dniach nauki tygodniowo i jednym poświęconym na studium wojskowe, wiążącym się czasami z całodobową służbą wartowniczą. 28 października 1967 obchodzono jubileusz 10-lecia UP.

Trudne lata 70-te

Końcówka lat 60 – tych jaki i lata 70 – te dla Uczelnianego Parlamentu to czas wielkich ograniczeń, których wyrazem było m.in. uniemożliwienie zorganizowania Neptunalii w roku 1967 i zawieszenie ich do roku 1971, po czy likwidacja Zrzeszenia Studentów Polskich w 1973 roku. Słuch po Neptunaliach zaginął aż do 1995 roku. Na jednej z sesji parlamentu studenci w dość spektakularny sposób wyrazili swój sprzeciw wnosząc na salę obrad trumnę z napisem Neptunalia oraz transparent z nadrukiem: 

Ś.P. “Neptunalia” 1967 zginęły śmiercią męczeńską zamordowane przez władze ZSP 

Coraz większy nacisk władze uczelni zaczęły kłaść na pracę ideowo – wychowawczą (organizacja imprez rocznicowych), czynów społecznych czy studenckich praktyk robotniczych. Samorząd chcąc nie zaprzepaścić dotychczasowego dorobku zajął się kulturą, turystyką, sportem, kołami naukowymi i spółdzielczością. Wyrazem zainteresowania turystyką i piosenką rajdowa jest, powstała w 1971 roku i organizowana do dziś przez FIFY, Bazuna – czyli Ogólnopolski Przegląd Piosenki Turystycznej. Klimat polityczny po grudniu’70 w skali całego kraju zmierzał do komsomolizacji ruchu młodzieżowego. W efekcie nacisków Biura Politycznego PZPR doszło w 1973 roku do Kongresu Zjednoczeniowego organizacji młodzieżowych w czego efekcie powstały takie efemerydy jak Harcerska Służba Polsce Socjalistycznej czy SOCJALISTYCZNY ZWIĄZEK STUDENTÓW POLSKICH. W obrębie Politechniki Gdańskiej, gdzie pozycja ZSP przed Kongresem była dominująca a tradycja Uczelnianego Parlamentu ugruntowana, zmiany w zakresie i formach były kosmetyczne. Socjalistyczny Związek Studentów Polskich przejął kadry, tradycję i program ZSP i czynił wszystko by konsekwentnie kontynuować działania ZSP. Niezmiennie rozwijała się kultura studencka, tak w Kwadratowej jak w klubach wydziałowych, turystyka, koła naukowe czy samorządność Rad Mieszkańców Domów Studenckich.

Stan wojenny a parlament

Wprowadzony 13 grudnia 1981 roku na terenie całej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej stan wojenny został zawieszony 31 grudnia 1982 roku, a zniesiono go 22 lipca 1983 roku. Okres od 1982 do1992 roku nalży uznać z czas transformacji ustrojowej Polski, w tym transformacji organizacji życia studentów na PG.  Na okres wprowadzenia stanu wojennego zawieszono działalność SZSP i zdelegalizowano NZS. Samorządy studenckie zostały pozbawione prawa do działania. W listopadzie  1982 roku Kongres SZSP zakończył działalność organizacji i powołał ZSP jednocześnie uznając ciągłość działania tej organizacji studenckiej. Wprowadzenie stanu wojennego przerwało prace Parlamentu Studentów PG powołanego w 1980 roku, w którym główną siłą  było NZS.

W 1983 roku, w oparciu o  ustawę o szkolnictwie wyższym  dającą  uprawnienia samorządom studenckim reaktywowano Parlament Studentów  Politechniki Gdańskiej. Pierwsze działania poczynili byli posłowie do Parlamentu Studentów z  1981 Wiesław Piwowarski (BL) i Leszek Mazur (ETI). Przy wydatnej pomocy władz uczelni – Pani Prorektor ds. kształcenia prof. Marianny Sankiewicz ( pseudonim u studentów  „Ciotka”) i życzliwości J.M. Rektora prof.Jerzego Doerffera,  udało się zorganizować wybory do Parlamentu PG . Parlament składał się ze 100 posłów. Marszałkiem został Wiesław Piwowarski (BL), Premierem Leszek Mazur(ETI). W Senacie Politechniki Gdańskiej  reprezentacja  studentów liczyła 5 osób. W kolejnym 1984 roku Marszałkiem został Jacek Karnowski, obecny Prezydent Sopotu.

Równolegle działała Rada Uczelniana ZSP, której przewodniczącym w był Janusz Petrykowski, i kolejno, Sławomir Pawlik, Jacek Sieński, Marek Kasiński. Marek Kasiński był również kilka lat szefem klubu Kwadratowa ZSP. Istotnymi postaciami w Radzie Uczelnianej ZSP byli Wojciech Chomka, Piotr Gehrmann, Maciej Rokicki.

Od 1984 ZSP Politechniki Gdańskiej uzyskało Wiceprzewodniczącego w  Radzie Okręgowej ZSP, którym został absolwent PG, pracownik IMP PAN Edward Gwoźdź. ZSP  spełniało rolę socjalnej organizacji studentów prowadząc kluby studenckie (na Politechnice Gdańskiej Klub Kwadratowa), kluby turystyczne, biuro podróży BPiT ZSP ALMATUR, wydawnictwa – Almapres, agencje pracy dla studentów – Student Service itp.  24 sierpnia 1989 Sejm kontraktowy wybrał na premiera Tadeusza Mazowieckiego, powierzając mu misję tworzenia nowego rządu. Polska przechodziła transformacje ustrojową. W 1989 roku reaktywowano NZS. Działacze ZSP, NZS  jak i samorządów studenckich brali udział w szeroko pojętej transformacji ustrojowej, w obradach okrągłego stołu również. Redaktor Naczelny w latach 1982-1984   prowadzonej przez ZSP „ITD” były Wiceprzewodniczący Rady Okręgowej SZSP w Gdańsku ( student Uniwersytetu Gdańskiego) Aleksander Kwaśniewski, został w 1995 wybrany przez Polaków na Prezydenta Polski.    Dziś Studenci kontynuują działania Parlamentu Studentów Politechniki Gdańskiej  będąc  samorządem studentów uczelni, pracując na rzecz naszego akademickiego środowiska.”